یکی از اصلی ترین وسایل در صنعت برق هدایت این انرژی توسط سیم و کابل هاست. نقش کابل ها بسیار پر اهمیت است که می بایست اصول اولیه در انتخاب و نصب و کاربرد و شرایط نگهداری از آن را به درستی اجرا نمود تا موجبات خسران در این سیستم نگردد. كابل های بكار رفته در پست‌های فشار قوی از لحاظ كاربرد و سطح ولتاژ به سه دسته كابل هاي فشار متوسط، فشار ضعيف و كابل هاي فرمان سیستم های حفاظتی تقسيم‌بندي مي‌شوند. که در اینجا به بررسی کابل های فشار متوسط و کابل های کنترل و حفاظت می پردازیم.
کابل های فشارقوی با هادی مس یا آلومینیومی و عایق XLPE وسطح ولتاژی بالاتر از 36 کیلوولت ساخته می شوند. عایق XLPE با استفاده از خط CCV که توسط کامپیوتر کنترل می شود بر روی هادی تزریق می گردد.
عایق XLPE تزریق شده، می بایست ساختار کریستالی کاملا یکنواخت داشته و عاری از هرگونه ناخالصی و خلل و فرجی باشد. در نقاط کلیدی خط CCV کنترل کیفیت های ضروری نیز اعمال می شود.
عایق XLPE از نظر فیزیکی و شیمیایی بسیار متمایل به تشکیل زنجیره با مولکول های آب می باشد. اگر آب یا بخار آب در لایه عایق وجود داشته باشد باعث ایجاد این زنجیره ها و پایین آمدن میزان مقاومت الکتریکی عایق می شود.
رایج ترین كابل های بكار رفته در پست‌های فشار قوی دارای انواع زیر می باشند:
هادي هاي آلومينيومي روكشدار در خطوط هوايي فشار متوسط :
از مزاياي خطوط هوايي ، سهولت اجرا، قابل مشاهده بودن تمامي شبكه و در نتيجه تسريع در انشعاب گيري، تعمير و عيب يابي شبكه و هزينه اوليه كمتر در مقايسه با شبكه زميني بويژه در سطوح ولتاژ بالاتر مي باشد (قيمت پايين‌تر هادي ها در مقايسه با كابل، عدم نياز به كانال كشي و مجوزهاي حفاري مربوطه، عدم نياز به اتصالات و غلاف هاي آب بندي گران قيمت جهت ضد آب كردن تجهيزات زير زميني).
از معايب شبكه هاي هوايي ميتوان به دسترسي آسان به شبكه و افزايش خطر برق گرفتگي مشتركين و عوامل بهره بردار، افزايش احتمال سرقت انرژي (بويژه در شبكه فشار ضعيف)، خطر برخورد صاعقه، اشجار، اجسام خارجي و پرندگان، مسائل مربوط به حريم خطوط و جلوه نازيباي شهرها اشاره نمود.
از مزاياي شبكه هاي زميني، كاهش ميزان دسترسي به شبكه و در نتيجه كاهش خطر برق گرفتگي مشتركين و پرسنل بهره بردار، كاهش سرقت انرژي، حذف خطرات محيطي از قبيل خطر برخورد صاعقه، برخورد درختان، اجسام خارجي، برخورد پرنده، رفع مسائل مربوط به حريم خطوط، عدم نياز به قطع اشجار و برهم نزدن جلوه شهرها ميباشد. از معايب شبكه هاي زميني، ميتوان به هزينه‌هاي اوليه بالاتر، مشكل بودن و كندي انشعاب گيري، تعمير و عيب يابي شبكه و نياز به تجهيزات و تخصص هاي خاص در اين زمينه اشاره نمود.
با توجه به مزايا و معايب شبكه هاي زميني و هوايي كلاسيك (با هاديهاي لخت) كه به اختصار بيان گرديد و به منظور استفاده از سيستمي كه تا حد امكان مزاياي هر دو نوع شبكه فوق الذكر را دارا بوده و فاقد معايب آنها باشد، هادي هاي روكشدار به عنوان نسل جديد خطوط هوايي فشار متوسط معرفي مي‌گردد.
این هادی ها مزاياي شبكه هوايي كلاسيك مانند سهولت اجرا، ارزاني، تسريع در انشعاب گيري، تعمير و عيب يابي شبكه را دارا بوده و معايب عمده آن مخصوصاً سرقت انرژي، خطرات محيطي از قبيل خطر برخورد صاعقه، برخورد اشجار و اجسام خارجي، برخورد پرنده و … را تا حد امكان كاهش مي‌دهد.
کابل‌های کنترل و حفاظت:
این کابل‌ها به منظور انتقال سیگنال‌های آنالوگ (بعنوان مثال جریان‌های عبوری از خط و یا سایر تجهیزات و ولتاژ نقاط مختلف پست) و سیگنال‌های دیجیتال (بعنوان مثال باز یا بسته کردن کلید‌ها و فرمان‌های مربوطه) بکار می روند.
کابل‌های کنترل معمولاً با سیگنال‌هایی با ولتاژ و جریان پایین و در نتیجه قدرت کم سر و کار دارند. جهت بالا رفتن دقت عملکرد تجهیزات اندازه گیری و کنترل باید میزان اعوجاج و اختلاف بین ورودی و خروجی کابل کنترل حداقل گردد.
کابل NYY-J کابل با هادی مسی و عایق ترموپلاستیک و غلاف PVC؛ و کد رنگی مغزی‌ها PVC این نوع کابل برای کنترل، انتقال سیگنال‌ها از جمله ترانسفورماتور‌های جریان و ولتاژ مورد استفاده قرار میگیرد.
کاربرد نوع کابل در مکان‌هایی است که هیچ حفاظت خاصی در مقابل صدمات مکانیکی ضروری نباشد. همچنین اضافه بار‌های کوچکی را تحمل میکنند.
کابل NTRGY – J. کابل با هادی مسی، عایق ترموپلاستیک، زره سیم فولادی گالوانیزه با مقطع گرد، نوار محافظ در مقابل پیچش مغزی‌ها PVC از جنس سیم فولادی گالوانیزه مقطع گرد به همراه غلاف؛ و کد رنگی مغزی‌ها PVC این نوع کابل برای کنترل، انتقال سیگنال‌ها از جمله ترانسفورماتور‌های جریان و ولتاژ مورد بهره برداری قرار میگیرد.کاربرد این نوع کابل در مکان‌هایی است که حفاظت قوی در مقابل صدمات مکانیکی ضروری میباشد. این نوع کابل اضافه ولتاژ‌های گذرای کوچکی را میتواند تحمل نماید. این کابل دارای زره از نوع فولاد گالوانیزه شده می باشد.
کابل NYCY کابل یا هادی مسی و عایق ترمو پلاستیک و هادی هم محور مسی و غلاف .PVC این نوع کابل برای کنترل، انتقال سیگنال‌ها از جمله ترانسفورماتور‌های جریان و ولتاژ بکار می رود. کاربرد این نوع کابل در مصارفی است که اضافه ولتاژ‌های گذرا ممکن است به آنها آسیب برسانند. بعنوان مثال در خطوط که تجهیزات الکترونیکی را بهم متصل می نمایند، بکار میرود. حفاظت مکانیکی اغلب موردنیاز نیست.
کابل NYY کابل یا هادی مسی رشته ای و عایق ترموپلاستیک و غلاف PVC
کابل J-Y (ST) Y. این کابل‌ها برای کنترل از راه دور، اندازه گیری و ارسال سیگنال‌ها و همچنین ارتباطات تلفنی مورد استفاده قرار میگیرند. این کابل‌ها اغلب در مناطق خشک، مرطوب و نصب در فضای باز بکار می روند.
